عملکرد فرمان هیدرولیک چگونه است ؟

فرمان هیدرولیک جزء یکی از امکانات و آپشن های خودرومی باشد که باعث رانندگی لذت بخش تر و بهتر می شود. درادامه میخواهیم نحوه عملکرد آن وعلائم خرابی آن را بررسی کنیم . فرمان‌ هیدرولیک همان‌ گونه که رانندگی راحتی را برای ما به همراه می‌آورند، صورت خرابی که معمولا ناشی از عدم دقت در سرویس و نگهداری آنهاست، دردسر و مشکلات زیادی نیز برای ما به همراه داشته باشد. که این خرابی معمولا در اثر کارکرد بدون روغن و یا سطح پایین روغن به وجود می‌آید، چرا که اگر روغن به میزان کافی بین قطعاتی که درون پمپ‌ روی هم با فشار زیادی در حال حرکت هستند، وجود نداشته باشد، باعث خورده‌شدن سریع آنها می‌شود. ساییدگی و پله‌کردن این قطعات باعث می‌شود روغن هیدرولیکی که درون پمپ است، از بین قطعات به بیرون فرار کند و نتواند آن فشار لازم برای کمک به چرخش فرمان را ایجاد کند. در پمپ هیدرولیک دو قطعه وجود دارد که به ماه و ستاره معروف است. ستاره درون ماه که یک بیضی است می‌چرخد و روغن بین این دو قرار می‌گیرد. از آنجا که ماه در واقع بیضی‌شکل است، باعث می‌شود تا ستاره در دو نقطه خیلی به لبه‌های ماه نزدیک باشد و در دو نقطه دیگر کمی فاصله‌دار‌تر قرار بگیرد.  روغن دردو قسمتی که فاصله کم است، تحت فشار بین پره‌های ستاره و ماه قرار می‌گیرد و با نیروی زیادی از محفظه خارج می‌شود و همین اتفاق باعث چرخش راحت فرمان می‌شود، اما از آنجایی که این قطعه نیز یک وسیله مکانیکی است و خرابی دارد، ممکن است که در کارکرد دچار مشکل شود.

قطعات تشکیل دهنده فرمان هیدرولیک به صورت زیر می باشد:

1- شیر هیدرولیک

2- تسمه هیدرولیک فرمان

3- جک هیدرولیک (دو طرفه فرمان)

4- روغن هیدرولیک

5- شیلنکها و لوله های رفت و برگشت روغن هیدرولیک

6- پمپ هیدرولیک

7- مخزن هیدرولیک

8- اجزا فرمان هیدرولیک

- پمپ هیدرولیک نیروی دورانی خود را از طریق تسمه از موتور دریافت می کند.

- پمپ هیدرولیک، از طریق لوله فشار قوی هیدرولیک ، با فشاری معادل 70 بار روغن هیدرولیک را ، به پشت شیر هیدرولیک می رساند.

- شیر هیدرولیک سوراخهایی دارد که به گونه ای طراحی شده که با چرخش فرمان به سمت چپ یا راست ، فشار روغن به سمت چپ یا راست جک هیدرولیک می رود و در نتیجه، نیروی هیدرولیک سبب چرخاندن راحت تر فرمان توسط راننده می شود.

- مخزن هیدرولیک در سیستم به این علت طراحی شده که روغن در سیستم هیدرولیک جریان داشته باشد و کمبودی از نظر مقدار روغن بوجود نیاید. جریان روغن هیدرولیک پس از عبور از جک هیدرولیک، از طریق شیلنک برگشت (فشار ضعیف) به مخزن بر می گردد.

انواع فرمان خودرو

در بخش قبل سیستم ساده فرمان‌های ساده یا دستی را خدمتتان شرح دادیم. سیستم‌هایی که در حقیقت تفاوت ویژه‌ای با تصاویر متحرک بالا ندارند. اما فرمان خودروها به مرور به گونه غیردستی تغییر یافت. فرمان‌هایی که نمونه هیدرولیک، الکتروهیدرولیک و برقی را می‌توان از انواع آنها دانست.

• فرمان هیدرولیک

این فرمان‌ها با استفاده از سیستم هیدرولیک عمل می‌کنند. به این صورت که یک پمپ هیدرولیکی با استفاده فشار روغن بخشی از نیرو مورد نیاز برای چرخش چرخ‌های خودرو را تامین می‌کند. به عنوان مثال وقتی شما فرمان را به چپ می‌چرخانید پمپ فشار روغن را به آن سمت می‌فرستد تا کمک حال دستان شما باشد. گرچه هدف از سیستم هیدرولیک تنها راحتی گرداندن غربیلک فرمان نیست و اگر تجربه راندن این خودروها را با گونه‌های معمولی مقایسه کنید به دقت بالاتر فرمان این خودروها پی خواهید برد. هر چند همان‌گونه که پیش از این نیز گفتیم گاهی از بین رفتن دقت فرمان، اختلال در عملکرد آن و حتی لرزش فرمان می‌تواند در نتیجه نقص در بخش‌های دیگر ایجاد شود.

البته چنین سیستم‌هایی بدون ایراد نیستند و به خصوص در مدل‌های ساده‌ی آن،‌ به دلیل اتصال مستقیم به موتور و گرفتن نیرو از آن، منجر به کاهش راندمان ماشین و موتور آن بعضا تا ۵ درصد می‌شود. مشکل دیگر این سیستم های فرمان خودرو این است که حتی در یک جاده صاف که فرمان هیچ کاری انجام نمی‌دهد هم سیستم درگیر و فعال است و برای همین همواره یک بار اضافی روی موتور ماشین داریم. همچنین مانند تمامی پمپ‌های هیدرولیک، نشتی روغن و کثیف‌کاری‌های مرتبط با آن هم می‌تواند نکته‌ منفی چنین سیستم‌هایی باشد. مخصوصا وقتی با یک خودرو بی‌کیفیت طرف باشیم. 

• فرمان الکتروهیدرولیکی

در این سیستم‌ها که می‌توان آنها را در حقیقت نمونه‌ای پیشرفته‌تر از فرمان‌های هیدرولیکی دانست با بهره از یک موتور برقی سعی شده اتصالات تسمه‌ای بین موتور و پمپ روغن از میان برود و فرمان نیرو مورد نیاز پمپ هیدرولیک خود را را تنها به یاری موتور برقی تامین کند. بر همین اساس ایراد اصلی فرمان‌های هیدرولیک یعنی اتلاف توان موتور در این نمونه‌ها به چشم نمی‌خورد. در خودروهای امروزی می‌توان مدل‌هایی از فرمان‌‌های الکتروهیدرولیک را مشاهده کرد که با به استفاده از سنسورهای مناسب مشکل فعالیت دائمی فرمان‌های هیدرولیک را مرتفع ساخته‌اند. البته این گونه از فرمان‌ها نیز مشکلات خاص خود را دارند که از جمله آنها می‌توان به اشغال فضای زیاد توسط موتور برقی و سیستم‌های وابسته به آن اشاره کرد.

• فرمان الکتریکی یا فرمان برقی

فرمان‌های برقی با از بین بردن پمپ و کثیف‌کاری‌های مربوط به روغن هیدرولیک و اشغال فضای زیاد متعلقات فرمان‌های هیدرولیکی باب تازه‌ای را از اوایل دهه ۹۰ میلادی در فناوری این بخش از خودروها گشودند. در این سیستم همانند فرمان‌های الکتروهیدرولیک از یک موتور برقی استفاده می‌شود با این تفاوت که این موتور برقی به جای تامین انرژی مورد نیاز پمپ، خود وظیفه‌ کمک به راننده در چرخش فرمان را بر عهده می‌گیرد. در این فرمان‌ها با استفاده از یک سنسور، چرخش فرمان تشخیص داده می‌شود تا به این ترتیب از فعالیت سیستم فرمان و متعلقات آن در مواقعی که مانند حرکت در مسیر صاف به آن احتیاج نداریم، جلوگیری شود. به همین دلیل هم هست که چنین سیستمی بسیار کم‌مصرف‌تر از نمونه‌های هیدرولیک و الکتروهیدرولیک است. 
تفاوتی مدل‌های مختلف فرمان برقی در قرارگیری محل موتور الکتریکی آن است. مثلا در خودروهای سبک سواری معمولا محل قرارگیری آن روی ستون فرمان و یا دنده‌ی شانه‌ای خودرو در نظر گرفته می‌شود.

علائم خرابی  فرمان هیدرولیک :

معمولا این خرابی با بلند‌شدن صدای جیغ پمپ هیدرولیک همراه است که در نتیجه فرمان نیز سفت می‌شود. البته صدای جیغ کمی که موقع رسیدن چرخ‌ها به انتهای چرخش آنها از پمپ به گوش می‌رسد، طبیعی است و البته که نباید هیچ وقت فرمان را آنقدر بچرخانیم که این صدا بلند شود.

اما گاهی مواقع این صدا در لحظه چرخش فرمان بلند می‌شود و فرمان نیز به کندی عمل می‌کند و یا نیاز به گاز دادن موتور است تا فشار بیشتری درون پمپ ایجاد شود. این عیب ناشی از خرابی ماه و ستاره و یا پله شدن دو لبه قرار گرفته ‌روی آنهاست و یا اورینگ‌های ضعیف درون پمپ باعث فرار روغن می‌شوند. در این هنگام باید یک بررسی اجمالی از پمپ داشته باشیم. ضمن اینکه فراموش نکنیم که پمپ هیدرولیک به مرور خراب‌تر می‌شود و هر چه زودتر رفع عیب شود، بهتر است و می‌تواند با هزینه‌های کمی مثل تعویض اورینگ‌ها ‌یا رفع پله‌ها و لبه‌های ایجاد شده، مثل روز اولش شود.